Πώς άλλαξε δραματικά το μέτωπο των ναρκωτικών στην Ελλάδα – Τι δείχνουν τα στοιχεία

 

Δραματική αύξηση της χρήσης διεγερτικών, καθώς και της εγκληματικότητας που συνδέεται με τον κόσμο των ναρκωτικών, καταγράφεται στη χώρα μας, με τους ειδικούς να κάνουν λόγο για μια διαφορετική εικόνα με το παρελθόν.

Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα δεδομένα του Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ) φαίνεται η συνεχόμενη αύξηση της χρήσης, παρότι η ηρωίνη παραμένει η κύρια ουσία χρήσης. Την ίδια στιγμή, νέες ουσίες όπως η φαιντανύλη, εμφανίστηκαν στην χώρα μας ενώ παρατηρείται αύξηση της πολυχρησίας.

«Το πεδίο των εξαρτήσεων έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα» αναφέρει ο Αθανάσιος Θεοχάρης, Εθνικός Συντονιστής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων στην Ελλάδα και Πρόεδρος του ΕΟΠΑΕ. «Η χώρα μας, ακολουθώντας την παγκόσμια τάση, βλέπει αύξηση στα ποσοστά των ανθρώπων που κάνουν χρήση κάνναβης και διεγερτικών ουσιών (καφεΐνη, νικοτίνη, αμφεταμίνη, μεθαμφεταμίνες, κοκαΐνη, crack, έκσταση), ενώ το ποσοστό των ανθρώπων που κάνουν χρήση οπιούχων (μορφίνη, ηρωίνη, κωδεΐνη, μεθαδόνη, βουπρενορφίνη) παρότι ακόμα παραμένει υψηλό, εμφανίζει πτωτική τάση».

Εκτός από τη χρήση ηρωίνης και κοκαΐνης, σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται και στη χρήση της ουσίας shisha (κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη χαμηλής ποιότητας) η οποία είναι ολοένα και πιο δημοφιλής στους χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών και ιδιαίτερα σε πιο ευάλωτους πληθυσμούς, όπως οι ΡΟΜΑ και οι αλλοδαποί.

Για του λόγου το αληθές, στον Χώρο Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ) –εκεί δηλαδή που ενεργοί χρήστες μπορούν να κάνουν χρήση ουσιών επιτηρούμενοι, με ασφάλεια και καθαρά σύνεργα- το 40% των ατόμων που προσέρχονται για χρήση, κάνουν χρήση shisha.

Ειδικά στο γυναικείο φύλο παρατηρείται αυξημένη χρήση της κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης.

Ο χάρτης

Όσον αφορά τη διείσδυσή των ναρκωτικών στην ελληνική κοινωνία, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ESCAPE του EUDA, το έτος 2024, όπου συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν συνολικά 1.005 χρησιμοποιημένες σύριγγες από Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο και Βόλος, παρατηρήθηκε πολύ υψηλό ποσοστό χρήσης συνδυασμού ηρωίνης και κοκαΐνης (133 σύριγγες στην Αθήνα, 92 στη Θεσσαλονίκη, 13 στην Πάτρα, 19 στο Ηράκλειο, 28 σύριγγες στο Βόλο).

Μεθαμφεταμίνη ανιχνεύθηκε κυρίως στην Αθήνα, σε ποσοστό 5.78%, μειωμένο σε σχέση με το 2023. Στην Πάτρα ανιχνεύθηκε κυρίως βουπρενορφίνη σε ποσοστό 74.09% και ακολουθούν η ηρωίνη και η κοκαΐνη σε ποσοστό 22.7% και 11.4% αντίστοιχα.

Στη Θεσσαλονίκη κυριάρχησε η χρήση κοκαΐνης σε ποσοστό 94,6% και ακολούθησε η χρήση ηρωίνης σε ποσοστό 39.8%. Και ο Βόλος ακολουθεί την ίδια τάση με τη Θεσσαλονίκη, καθώς ανιχνεύθηκε κυρίως κοκαΐνη σε ποσοστό 67.95% και ηρωίνη σε ποσοστό 32.7%. Βενζοδιαζεπίνες ανιχνεύθηκαν σε όλες τις πόλεις, ενώ ως νοθευτικά καταγράφονται ως επί το πλείστον καφεΐνη και παρακεταμόλη.

Επίσης, ανιχνεύθηκαν νέες ψυχοδραστικές ουσίες σε Αθήνα, Πάτρα και Θεσσαλονίκη, και συγκεκριμένα φαιντανύλη (1 περίπτωση Αθήνα, 1 περίπτωση στην Πάτρα και 5 περιπτώσεις στην πόλη της Θεσσαλονίκης).

«Σημαντικό ωστόσο εδώ είναι να αναφέρουμε το γεγονός ότι τα διεγερτικά γίνονται με καπνιστή/εισπνεόμενη χρήση κατά κύριο λόγο στην χώρα μας» παρατηρεί ο κ. Θεοχάρης.

Τα στοιχεία του ΧΕΧ στην Αθήνα δείχνουν σημαντική αύξηση στην καπνιστή και την εισπνεόμενη χρήση, σε ποσοστό 33% και 32% αντίστοιχα, που κατά κύριο λόγο συνδέεται με την χρήση διεγερτικών (κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης και κοκαΐνης). Στην Θεσσαλονίκη δεν παρουσιάζεται η ίδια εικόνα, καθώς το 87% των ωφελούμενων επιλέγει να κάνει ενέσιμη χρήση.

Αλλαγή στο προφίλ του χρήση

Ο κ. Θεοχάρης, ο οποίος είναι και ο εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC), σημειώνει πως πλέον έχει αλλάξει η ουσία και ο τρόπος χρήσης τα τελευταία 5 έτη με τα διεγερτικά να εμφανίζουν αυξητική τάση και τα οπιούχα, παρότι ακόμα αποτελούν την κύρια ουσία χρήσης, να εμφανίζουν πτωτική τάση.

Παρατηρείται επίσης αλλαγή και στον τρόπο χρήσης, όπου μεταβάλλεται από ενέσιμο σε καπνιστό ή/και ρινικό κυρίως στην Αττική.

«Παράλληλα, το προφίλ του χρήστη είναι σήμερα διαφορετικό καθώς γίνεται χρήση συνδυαστικά πολλαπλών ουσιών, όπως ο συνδυασμός ηρωίνης και κοκαΐνης (το λεγόμενο speedball από τους ίδιους τους χρήστες ουσιών)» λέει.

Έτσι, όμως, όπως επισημαίνει, αυξάνεται ο κίνδυνος υπερδοσολογίας και γίνεται πιο δύσκολη η αντιμετώπιση της εξάρτησης. Χαρακτηριστικά 7 στους 10 ωφελούμενους του ΧΕΧ, κάνει χρήση περισσότερων της μίας ουσίας.

Την επιδείνωση της κατάστασης επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία της αστυνομίας που δείχνουν άνοδο της εγκληματικότητας που σχετίζεται με τη νομοθεσία περί ναρκωτικών.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, παρατηρείται σημαντική αύξηση των δραστών. Από 17.103 που ήταν το 2020, μέσα στην πανδημία, εκτοξεύτηκαν στους 21.270 το 2024. Τα δε αδικήματα που κατέγραψαν οι αξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ. ανήλθαν σχεδόν στα 16.000 από 13.458 που ήταν το 2020.

Τι το διαφορετικό έχει η Ελλάδα

Η χώρα μας αποτελεί κατά κύριο λόγο κόμβο διέλευσης των ναρκωτικών ουσιών από την Ασία και Αφρική στην ΕΕ και όχι χώρα-προορισμό.

«Αυτό συμβαίνει διότι κατέχει στρατηγική θέση στην Ευρώπη, με εκτεταμένα θαλάσσια και χερσαία δίκτυα εισόδου, αλλά και εγγύτητα σε περιοχές παραγωγής και διέλευσης ναρκωτικών. Έτσι, η χώρα είναι ευάλωτη σε φαινόμενα διακίνησης και διέλευσης ουσιών προς την ΕΕ» σημειώνει ο πρόεδρος του ΕΟΠΑΕ.

Παράλληλα, η πολυπλοκότητα στο μοτίβο χρήσης, με συνδυασμό οπιοειδών, διεγερτικών και συνταγογραφούμενων φαρμάκων, αυξάνει τον κίνδυνο υπερδοσολογίας και δυσκολεύει την θεραπεία των ατόμων από την εξάρτηση.

«Όλα τα παραπάνω διαφοροποιούν την Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες» τονίζει, προσθέτοντας ότι «καθιστούν την παρακολούθηση και την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων ακόμα πιο σύνθετη και πολύπλοκη».

Για να μην μένει η Ελλάδα θεατής, μεταξύ άλλων, ο ΕΟΠΑΕ εφαρμόζει μία ενιαία στρατηγική για την αντιμετώπιση όλων των μορφών εξαρτήσεων, νόμιμων και παράνομων, με στόχο τη θεραπεία, την πρόληψη και την κοινωνική επανένταξη.

«Η στρατηγική αυτή εστιάζει τόσο στην μείωση της προσφοράς, όσο και της ζήτησης ναρκωτικών ουσιών, παρέχοντας ένα ολιστικό σχέδιο παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση του φαινομένου» λέει ο κ. Θεοχάρης.

Άλλωστε οι κινητές ομάδες streetwork του ΕΟΠΑΕ το 2024 διένειμαν περισσότερες από 1,3 εκατ. σύριγγες εξασφαλίζοντας την πρόσβαση σε καθαρό υγειονομικό υλικό χρήσης σε όλους, περιορίζοντας τη μετάδοση HIV/HCV.

Έτσι, όπως αποτυπώθηκε και στα στοιχεία του ESCAPE και του EUDA, η πλειονότητα των χρηστών δεν φαίνεται να επαναχρησιμοποιεί τις σύριγγες, με σημαντικά οφέλη για τη Δημόσια Υγεία.

Πηγή